G�R��

Y�netim kavram�n�n bir bilim olarak incelenip uyguland��� ge�ti�imiz y�zy�lda gerek �zel sekt�r i�letmeleri gerekse kamu kesimindeki organizasyon ve y�netim sorunlar� �zerine yaz�lan makale ve kitap say�s� binlerce ciltle ifade edilecek bir d�zeye ula�m��t�r. Kurumlar a��s�ndan en uygun y�netim ve �rg�tleme tarz�n� aray��la ge�en bu y�zy�l boyunca hemen her on y�lda bir yeni teori ve kavramlar ortaya at�lm��, �rg�t kuramc�lar� ve uygulamadaki y�neticiler s�z konusu teori ve kavramlardan medet umarak �rg�tlerini s�z konusu y�ntemlere uydurmaya �al��m��lard�r. Geli�en bilgisayar ve ileti�im teknolojilerinin �ekillendirdi�i yeni k�resel i� d�nyas� ve rekabetin hakim unsur oldu�u 1980 ve 1990'l� y�llar i�letme y�neticili�i a��s�ndan gelip ge�ici birer heves �eklindeki y�netim modalar�n�n h�k�m s�rd��� �alkant�l� d�nemler olarak kabul edilebilir.

�rg�tlerdeki m�kemmeli aray�� �abalar� bir �ok ara�t�rmac� taraf�ndan ciddiyetle incelenmi�tir. Ancak, s�z konusu aray�� i�indeki �rg�tlerde ortaya ��kan birey ve grup temelli ili�kilerin �ok kere kara mizah tarz�nda uygulamalar� beraberinde getirdi�i a�ikard�r. Gerek �zel sekt�r gerekse kamu kesim �rg�tlerinde g�r�len uygulamalar olaylara mizahi bir g�zle bakabilen ki�iler i�in her zaman s�n�rs�z bir malzeme olmay� s�rd�rm��lerdir. �� d�nyas� ve kamu b�rokrasisindeki �rg�tsel ili�ki ve faaliyetlerden kaynaklanan komik durumlar� inceleyen say�l� eserler aras�nda en me�hur olanlar� 1957 y�l�nda C.Northcote Parkinson taraf�ndan kaleme al�nan "Parkinson Kanunu" ve 1971 y�l�nda yay�nlanan Laurence J.Peter'in "Peter �lkesi" isimli kitaplar�d�r. Gerek Peter gerekse Parkinson'un daha sonra tamamlay�c� nitelikte yazd�klar� kitaplar ve baz� �irket y�neticilerinin deneyimlerini aktard�klar� e�lenceli bir �slupla kaleme al�nan eserler bulunmakla^* beraber bunlar s�z konusu iki eser kadar �nl� olamam��lard�r. 1980 ve 90'l� y�llarda da y�netim ve organizasyon olgusuna mizahi bak��lar s�rm��, ancak bu konuda son d�nemin belki de en etkili eseri 1996 y�l�nda ABD'li karikat�rist Scott Adams taraf�ndan yaz�lan ve Peter ilkesini ikame etme iddias�n� ta��yan "Dilbert �lkesi" olmu�tur.

Parkinson Kanunu, Peter �lkesi ve bunlar�n devam� niteli�indeki eserler 1972 ve 1975 y�llar�nda Amme �daresi Dergisinde "Y�netimde Mizah" konulu iki ayr� makalede Prof Dr.Kurthan Fi�ek taraf�ndan detayl� bir �ekilde ele al�nm��t�r. S�z konusu makalelerin bir �l��de ve belki de gecikmi� bir devam� niteli�inde olan bu �al��mada, k�saca y�netim ve �rg�tlerde mizaha unutulmaz iki katk� olan Parkinson Kanunu ve Peter �lkesi hat�rlat�ld�ktan sonra �zellikle 1990'l� y�llar�n �a�da� i� d�nyas� karma�as�na mizahi bir a��dan bakan Dilbert �lkesi detayl� olarak ele al�nmaya �al���lacakt�r. Bu a��dan �al��ma b�y�k �l��de Scott Adams'�n 1996 y�l�nda piyasaya ��kan kitab�ndan yap�lan al�nt�lardan olu�an bir tan�t�m yaz�s� mahiyetinde olacakt�r.

1.Parkinson Kanunu

Parkinson kanunu, �zellikle �rg�tlerde kat� b�rokrasi ve kuralc�l���n sonu�lar�n� mizahi dille inceleyen bir eserdir. Parkinson kitab�n�n ilk b�l�m�nde kural olarak herhangi bir i�in her zaman bitirilmesi i�in ayr�lan zaman� dolduracak kadar uzun oldu�unu ifade ederek, en bo� ki�ilerin en fazla me�gul g�r�nebilece�inden s�z eder ve sonunda en me�hur kanunu olan i� hacmi ile memur say�s� aras�ndaki ili�kiye ge�er. Buna g�re, " yap�lan i� ister arts�n, ister azals�n, hatta ortada isterse hi� i� filan olmas�n memur say�s� s�rekli olarak artacakt�r." Yani memur say�s� ba�ka de�i�kenlere de�il kendi hareket kanunlar�na g�re seyreden ba��ms�z bir de�i�kendir.

Buna �rnek olarak 1935-1957 y�llar� aras�nda s�rekli artma, sonra azalma ve sonunda iyice azalma e�ilimi g�steren �ngiltere s�m�rge alan�yla ilgili bakanl���n memur say�s� verilebilir. S�m�rge alan� hep dalgal�, yani artmal� ve azalmal� bir yol izlerken ve 1947-1954 y�llar� aras�nda s�rekli azal�rken memur say�s� bu de�i�meden ba��ms�z olarak 1935'te 372 ki�iden 1939'da 450 ki�iye, 1943'te 817, 1947'de 1139'a ve 1954 y�l�nda 1661'e ��km��t�r. Dolay�s�yla kesintisiz bir art��tan s�z etmek m�mk�nd�r.

Yine Parkinson'un kayda de�er tesbitlerinden biri komisyonlar�n tabiat� itibariyle esas�nda cans�z ve mekanik de�il organik varl�klar oldu�unu ortaya koymas�d�r. Komisyon k�k salmakta ve b�y�mekte, �i�ek a�makta, solmakta ve ba�ka komisyonlar�n da kendisinden ne�et edece�i tohumunu etrafa salarak �lmektedir. Komisyonlar�n �ye say�lar� ile komisyonlar�n aras�nda ters y�nde bir ili�ki mevcuttur. Bununla beraber komisyonlarla ilgili iki �nemli kural da komisyonlarda karar�n ilgisizlerin oylar�yla al�nmas� ve konunun �nemiyle tart��ma s�resinin ters orant�l� olmas�d�r. Bu son c�mle �u �ekilde de ifade edilebilir: Belirli bir i� i�in ayr�lacak �dene�in tutar� ile o konuda yap�lacak tart��malar�n s�resi ters orant�l�d�r.

Parkinson kitab�nda �rg�tlerdeki kat� b�rokrasi ve kuralc�l�kla ilgili daha bir �ok konuyu ele almaktad�r. Bunlar�n aras�nda en �nemlileri personel se�imi, y�ll�k ola�an toplant�lar, planlar, yap�lar ve idari binalar olarak s�ralanabilir. Nihayet Parkinson �rg�tlerde mevcut olan bir hastal��a de�inerek �al��mas�n� sonland�r�r. Buna g�re �rg�tlerde de�i�ik oranlarda ve y�neticilerin yeteneksizli�inden kaynaklanan sorunlar neticesinde �rg�t� bir fel� durumuna getirecek ve hastal���n durumuna g�re tedavi gerekecektir.

�rg�tsel rahats�zl���n ilk i�areti kendisinde y�ksek derecede ehliyetsizlik ve k�skan�l��� birle�tiren bireylerin kurulu� hiyerar�isinde g�r�lmesiyle ortaya ��kar. Bu niteliklerin hi� biri kendi ba��na �nemli de�ildir, ancak belli bir yo�unlukta biraraya geldiklerinde reaksiyona girerek "injelitance" olarak isimlendirilen yeni bir �z meydana getirirler. Bu �z�n varl��� kendi b�l�m�nde herhangi bir ba�ar� elde edemeyen, s�rekli olarak ba�ka b�l�mlere de egemen olmaya ve merkezi y�netimin kontrol�n� ele ge�irmeye �al��an herhangi bir bireyin hareketlerinden rahat�a ortaya ��kar�labilir. �njelititis, kendi kendine olu�an a�a��l�k duygusu hastal��� olarak olduk�a yayg�n bir bi�imde g�r�len te�hisi tedavisinden �ok daha kolay bir hastal�kt�r. �njelititis hastal���na yakalanm�� bir ki�i kendisinden daha yetenekli olanlar� �evresinden uzakla�t�rmak i�in yapt��� �srarl� m�cadelesi ve keza zaman i�inde kendisinden daha g��l� duruma gelebilecek kimselerin bulundu�u yere tayin ve terfisine kar�� ��kmas�yla kolayca tan�mlanabilir.

Bu ki�ilerin yetkileri ele ge�irmeye ba�lamas�yla merkezi idare yava� yava� ba�kan, m�d�r veya y�neticiden daha aptal kimselerle dolar. E�er kurulu�un ba�kan� ikinci s�n�f bir insansa, en yak�n personelin ���nc� s�n�f oldu�unu d���necektir. Buna kar��l�k personel de kendilerine ba�l� g�revlilerin d�rd�nc� s�n�f oldu�una inanacakt�r. K�sa s�re sonra aptall�k konusunda ger�ek bir yar��ma ba�layacak, insanlar olduklar�ndan daha beyinsiz gibi davranacaklard�r.

Hastal���n son evresinde kurulu�un b�t�n�nde zekadan hi�bir k�v�lc�m dahi kalmad��� zamana ula��l�r. Kurulu� bu koma a�amas�nda pratik ama�lar� a��s�ndan �l� say�l�r. �lan panosunda d�rt y�l �ncesine ait bir konser afi�i g�ze �arparken, Bay Brown'un odas�ndaki isim tabelas�nda Bay Smith'in ismi as�l�d�r. K�r�k pencereler derme �atma mukavva par�alar�yla tamir edilmi�tir. Elektrik d��meleri dokunuldu�unda hafif fakat ac� bir �ok vermektedir. Tavandaki badana kal�p kal�p d�k�l�rken duvardaki badana lekelerle doludur. Elektrik d��meleri dokunuldu�unda hafif fakat ac� bir �ok vermektedir. Dam�n k�r�k penceresinden damlayan sular alt�na konan kovan�n d���na ta�makta, bodrum kat�n�n bir yerlerinden a� bir kedinin ba��rt�lar� duyulmaktad�r. Hastal���n son a�amas�nda b�t�n kurulu� ��kme noktas�na gelmi�tir. Bu noktada herhangi bir tedaviye kalk��mak i�in art�k �ok ge�tir, i�lev a��s�ndan kurulu� art�k �lm��t�r.

Tedavide ilke olarak nas�l bir hasta kendi apandistini alamaz veya di�ini �ekemezse, ��z�m�n d��ar�dan gelmesi �artt�r. Ancak hastal���n �ok ilerlemi� oldu�u durumda art�k kurtulu� �midi kalmam��t�r. Tek �are, kurulu�un feshedilerek tamamen yeni bir adla, yeni bir yerde ve yepyeni bir personelle silba�tan i�e ba�lamas�d�r. B�t�n malzeme ve dosyalar imha edilmeli, sigortaland�ktan sonra binalar ate�e verilmelidir.

2.Peter �lkesi

Parkinson kanununu dikkate almakla beraber onu a�ma iddias�nda olan bir di�er yakla��m Peter �lkesidir. Laurence Peter, ki�isel yetmezlik d�zeyi kavram�n� ortaya atarak hiyerar�ideki her memurun ki�isel yetmezlik (memurun ki�isel olarak kendinden bekleneni verememesi durumu) d�zeyine ula�ma e�iliminde oldu�unu ileri s�rm��t�r. Asl�nda Peter �lkesi basit bir tespite dayanmaktad�r: Bir i�i iyi yapan insan�n ille de her i�i yapmas� gerekmez. �yi bir komutan olan Macbeth krall�kta, iyi bir ��retici olan Socrates de savunma avukatl���nda yetmezlik d�zeyine ula�m��lard�r.

Hiyerar�i i�inde y�r�t�len ve sonuca g�t�r�len t�m �al��malar hen�z yetmezlik d�zeyine ula�mam�� birka� memurun eseridir. Peter ilkesi yetmezlik d�zeyini niteleyen belirtileri �u �eklide sayar:

• Tikler ve garip al��kanl�klar
• Kal�pla�m�� konu�ma teknikleri
• Ka��t d��manl���
• Ka��t tutkusu
• Resmi konu�malar aras�nda f�kra anlatma ve nutuk atma

Bu evrede ba�ar�l� olmak isteyenlere Peter'in sundu�u re�ete de �udur:

• Somut i� yerine g�r�nt� �retiniz
• En ilgisiz i�lerle u�ra�maya bak�n�z
• Dar bir alanda yo�un �ekilde uzmanla��n�z.

3.Dilbert �lkesi

Peter �lkesi ve Parkinson Kanunu d���nda y�netim ve �rg�tlerde b�rokrasi sahas�nda baz� mizahi �al��malar olmakla beraber son y�llarda ad�ndan en �ok s�z ettiren eser Dilbert �lkesi olmu�tur. Washington Post gazetesince y�zy�l�n en iyi y�netim kitab� olarak adland�r�lan Dilbert �lkesi 1996 y�l�nda bas�lm�� ve 40 haftadan fazla bir s�re en �ok satan kitaplar listelerinde tepelerde yer alm��t�r. �lk olarak 22 May�s 1995 y�l�nda Wall Street Journal�da makale olarak yay�nlanan Dilbert �lkesi, Scott Adams taraf�ndan Peter �lkesini tamamlayan, hatta onun yerine ge�en bir ilke olarak ortaya at�lm��t�r. �al��man�n bundan sonraki k�sm�nda Scott Adams'�n yaratt��� �izgi karakter Dilbert arac�l���yla a��klad��� ilkesini detayl� olarak g�rmek i�in kitab�n �e�itli b�l�mlerinden �zellikle de g�ncel y�netim sorunlar�na ili�kin al�nt�lara yer verilecektir.

3.1.Ger�ek Hayattan Y�netici Tipleri ve Dilbert �lkesi^*

"...Bir y�netici yaz�l�m hatalar�n� daha h�zl� bulmak ve ortadan kald�rmak istemektedir. Bu ama�la bir te�vik plan� �nerir: Kalite G�vence Personeli�ne bulduklar� ve d�zelttikleri her hata i�in ayr� ayr� 20$ �denecektir (Bu arada hatalar� olu�turanlar zaten ayn� programc�lard�r). Sonu� : Hatalarla ilgili bir yeralt� ekonomisi olu�ur ve sadece bir i��inin haftal��� 1700$�a ula�t���nda program tekrar g�zden ge�irilir.

....Bir �irkette �al��anlar�n seyahatte kullanabilmeleri i�in ta��nabilir bilgisayarlar al�nm��t�r. Bu pahal� aletlerin �al�nmas�ndan korkan y�neticiler zekice bir ��z�m �nermi�lerdir: Bilgisayarlar� �al��anlar�n masas�na sabitleyelim.

....Bir �irkette �cret art��� yerine �irketin 7 hedefinden 5 tanesine ula��ld��� takdirde ek prim verilmesi kararla�t�r�l�r. Y�l sonunda �al��anlara yedi hedeften d�rt tanesine ula��ld��� ve prim verilmeyece�i s�ylenir. Bu arada ula��lamayan hedeflerden biri de "�al��anlar�n morali"dir. �

Bu ve benzeri hikayeler, y�ll�k Dilbert Ara�t�rmam s�ras�nda beni �al��anlar�n en �ok neye k�zd�klar�n� belirlemeye y�neltti. Se�enekler aras�nda; kalite, yetkilendirme, de�i�im m�hendisli�i gibi al���lm�� kavramlar yer al�yordu. Ancak bilimsel nitelik ta��mayan ara�t�rmamda ilk s�ray� �Y�netime Terfi Ettirilen Yeteneksizler� alm��t�. Bu durum, Peter ilkesi taraf�ndan en iyi �ekilde dile getirilmi� olan yetenekli ki�ilerin yetmezlik d�zeylerine ula�ana kadar terfi ettirilmesi �eklindeki eski anlay��tan �nemli bir sapmay� g�steriyordu. �imdi, herhangi bir ba�ar� kademesi ge�meden yeteneksiz ki�iler do�rudan y�netime atanmaktayd�lar.

-Bilgisayar�m kilitlendi, yard�mc� olabilir misiniz?
-Unutma, bilgisayar� ters �evirip tekrar y�klemek i�in sallamal�s�n -Ah...evet.
-Kendisine bir -Etch-a-Sketch- veri�imizi birg�n anlay�p anlayamayaca��n� merak ediyorum.
(Not: Etch a Sketch, �zerine �ekil �izilen ve sallanarak ekran� temizlenen bir oyuncak)

1979 y�l�nda �al��maya ba�lad���mda, Peter �lkesi y�netim kavram�n� gayet g�zel a��klayabiliyordu. San�r�m hepimiz �imdi patronlar�n en az�ndan bir konuda becerikli oldu�u o alt�n y�llar� �zlemle an�yoruz. Bu konuyu d���nd���mde i�imi hep bir nostalji duygusu kaplar. O zamanlar, hepimizin i�inde beceri d�zeyimizin �st�ndeki kademelere terfi �midi vard�. T�m �al��anlar g�n�n birinde b�y�k prim ve hisse senedi imkanlar� elde edecek �ekilde �irket y�netiminde yer alma gayretindedirler. �yle bir zamand� ki, enflasyon herkes i�in y�ll�k �cret art��� anlam�na gelirdi. Yine o zamanlar m��terilerin bizim i�in hi�bir �ey ifade etmedi�ini serbest�e itiraf edebilirdik. Ger�ekten ne�eli bir d�nemdi.

Ele�tirmenler Peter �lkesi ile ilgili baz� sorunlar oldu�unu s�ylese de, bir b�t�n olarak ele al�nd���nda bu ilke i�e yaram��t�r. Ancak son zamanlarda Peter �lkesi yerini �Dilbert �lkesi�ne b�rakmaktad�r. Dilbert ilkesinin temel varsay�m� ise �udur: En yeteneksiz ve etkisiz �al��anlar sistematik olarak en az zarar verebilecekleri yere, yani y�netim kademesine kayr�d�l�rlar.�

Bir y�neticinin Dilbert �lkesi�ne uygunlu�unu test edebilmek i�in �u sorular�n cevaplanmas� yeterlidir:

1. Anlayamad���n�z her hangi bir �eyin kolayca yap�labilmesi gerekti�ine inanm�yor musunuz?

2. �K�r� kelimesinin ni�in gelir ve gider aras�ndaki fark oldu�unu �ok detayl� bir �ekilde a��klama ihtiyac� hissediyor musunuz?

3. Sizce �al��anlar cenaze merasimlerini tatil g�nlerine mi programlamal�lar?

4. Sizce a�a��daki kelimeler bir ileti�im formu mudur, yoksa abuk subuk laflar m�?

���letme Hizmet Liderlik Ekibi, pazarla y�zy�ze organizasyonuna y�nelik �abalar do�rultusunda �rg�t� geli�tirecektir. Bu ama�la i�letme, hizmetler i�in hedef y�netimi do�rultusunda ekipler halinde b�t�nle�tirilecektir.�

5. �nsanlar bize inanmad�klar�n� hissettirerek dikkate bakt�klar�nda zaman ayn� �eyi sadece daha y�ksek sesle ve daha yava� olarak m� tekrar edersiniz?"

G�r�ld��� gibi Dilbert �lkesinde vurgulanan nokta i�letmelerdeki sorunlar�n temelinde �st y�netimin beceriksizli�inin yatmas�d�r. �al��man�n ilerleyen b�l�mlerinde g�n�m�z i� d�nyas�n�n �zellikle pop�ler hale gelmi� olan bir �ok kavram� Dilbert �lkesi perspektifinden ele al�nacakt�r.

3.2.Moral � Motivasyon^*

��letmelerde verimlili�in artt�r�lmas� i�in �al��anlar�n motive edilmesi gerekti�i, moral d�zeylerinin �st d�zeyde tutulmas�n�n �art oldu�u i�letme y�netimi kitaplar�n�n detaylar�n� ortaya koydu�u anafikirlerdendir. Ancak Scott Adams'�n konuya yakla��m�n�n olduk�a farkl� oldu�u g�r�l�yor:

"...�al��anlar�n morali olduk�a riskli bir olgudur. Mutlu i�g�renler bir noktaya kadar daha fazla para istemeksizin daha s�k� �al��acaklard�r. Fakat, gere�inden fazla mutlu olurlarsa, egolar� artacak, emeklilik sonras� i�in daha y�ksek hedefler koyarak daha fazla para talep edeceklerdir. Dolay�s�yla bu mutluluk dengeli olmal� ve i�letme k�rl�l���n� olumsuz y�nde etkilemeyen bir moral dengesi ayarlanmal�d�r. �� g�c� verimlili�i i�in en uygun moral dengesi �u �ekilde tan�mlanabilir: Mutlu fakat kendine sayg�s� az.

Kendine olan sayg�s� fazla gelen ve i�letme a��s�ndan verimi d��en �al��anlar i�in en uygun ve yayg�n ��z�m �a�a��lama�d�r. ��yerlerinde a�a��lama i�in bir �ok y�ntem kullan�lmaktad�r. En �nemli a�a��lama y�ntemleri olarak k���k h�cre �eklinde ofisler, mobilya, k�l�k k�yafet y�netmelikleri, �al��anlar� te�vik programlar�, �al��anlar�n katk�s�n� k���mseme ve �al��anlar� bekletme say�labilir.

�imdi bu konular� biraz detayl� olarak g�relim:

"B�ro ve Mobilyalar:Buna g�re �al��anlar�n h�cre^* i�inde tutulmalar� kafesteki maymunlar� and�r�rken, odalardaki mobilyalar ise elbette sizden daha �nemli olarak kabul edilecektir. D���n�n, siz i�ten at�labilirsiniz ama mobilyalar hep yerinde kalacakt�r. Bir de insanlar�n b�rolar�ndaki tefri�ata ne kadar �nem verdi�ini ve bununla �zde�le�ti�ini g�z�n�z�n �n�ne getirin. �irket i�indeki konumunuza g�re mobilyalar�n�z �u iki mesajdan birini ifade edecektir.

�Bu sandalye �st�nde oturan de�ersiz nesneyi yok sayabilirsiniz.� veya

�Bana tap�n! Maunla kapl� bu kutsal yerin �n�nde diz ��k�n.�

E�er f�rsat verilirse mutlaka ikinci mesaj� tercih edersiniz, ama maalesef bu etkileyici mobilyalar sadece �st kademelerdeki y�neticiler i�indir. �statistiki olarak konu�ursak, bu paragraf�n okurlar� sizlerin de b�y�k ihtimalle bir i�letmenin �st kademesinde g�revli olmad��� a��kt�r.

K�l�k K�yafet Y�netmeli�i. Minik bir �apka ve yelek giydirilmi� k���k maymunlar ne kadar sevimlidir. E�er i�letmeniz bunu bir �niforma olarak g�rd��� i�in b�t�e ay�ramayacak olmasayd� t�m �irket �al��anlar�n�n resmi k�yafeti ��phesiz bu �ekilde olacakt�. ��letmeler, �al��anlar�n�n maymun �rne�indeki k�yafet gibi a�a��lay�c� bir �ekil almas� i�in �ok daha d���k maliyetli bir y�netim bulmu�lard�r. Bunun s�rr�, maymunun k�yafetini sembolize eden giysilerin kabul edilebilir tarz olarak ileri s�r�lmesidir.

K�yafet                      Sembolizm

K�ravat                   Tasma

Tayt                     Pranga, Mahkum

Tak�m Elbise           Penguen, U�ma Yetene�i yok.

Y�ksek Topuk        Mazo�izm

Te�vik Programlar�. Bir �ok i�yerinde moda haline gelen te�vik programlar� asl�nda sadece �d�llendirilenlere de�il t�m �al��anlara y�nelik �nemli bir mesaj i�erir:

���te, seni kovmad�k�a i�inden at�lmayacak olan ba�ka bir ki�i.�

Te�vik programlar�n�n tek faydas� bu korkutma de�ildir. Ayn� zamanda �al��anlar�n hangi s�n�fa ait oldu�unu da belirler.

Ay�n �al��an�        �Ka��ttan �apkal�lar�

Takdir Belgesi       �Fazla Mesai Yok�

Nakit �d�l�          �B�rodaki T�redi�

Yok                    "�st D�zey Y�netici"

G�r�ld��� gibi �st kademeler i�in bu t�r bir program �ng�r�lmektedir. Bu da alt d�zey �al��anlar i�in motive edici bir fakt�rd�r. E�er �ok �al���rlarsa b�yle programlar�n asla bulunmad��� bir y�netim d�zeyine ��kma �ans�na sahiptirler.

Katk�n�n K���msenmesi : �al��anlar, i�e yapt�klar� katk�n�n dikkate al�n�p de�er verilmesinden ho�lan�rlar. Bu sebepten dolay� y�neticiler buna hi� yana�mazlar. ��nk� de�erle birlikte kendine g�ven, kendine g�ven de daha fazla para istemi do�uracakt�r.�al��anlara yapt�klar� i�in de�erlendirilmedi�ini s�ylemenin bir �ok yolu vard�r. A�a��da en �ok i�e yarayan y�ntemler g�r�lmektedir:

*���i fikrini s�ylerken bir dergini sayfalar�n� �evirin.

*Acil olarak bir konuda bilgi isteyip bu bilgiyi haftalarca masan�zda dokunmadan b�rak�n.

*Sekreterinizin telefonu geri �evirmesini s�yleyin.

*�al��an�n getirdi�i dok�manlar� amac� d���nda kullan�n.