Parkinson kanunu, �zellikle �rg�tlerde kat� b�rokrasi ve kuralc�l���n sonu�lar�n� mizahi dille inceleyen bir eserdir. Parkinson kitab�n�n ilk b�l�m�nde kural olarak herhangi bir i�in her zaman bitirilmesi i�in ayr�lan zaman� dolduracak kadar uzun oldu�unu ifade ederek, en bo� ki�ilerin en fazla me�gul g�r�nebilece�inden s�z eder ve sonunda en me�hur kanunu olan i� hacmi ile memur say�s� aras�ndaki ili�kiye ge�er. Buna g�re, " yap�lan i� ister arts�n, ister azals�n, hatta ortada isterse hi� i� filan olmas�n memur say�s� s�rekli olarak artacakt�r." Yani memur say�s� ba�ka de�i�kenlere de�il kendi hareket kanunlar�na g�re seyreden ba��ms�z bir de�i�kendir.

Buna �rnek olarak 1935-1957 y�llar� aras�nda s�rekli artma, sonra azalma ve sonunda iyice azalma e�ilimi g�steren �ngiltere s�m�rge alan�yla ilgili bakanl���n memur say�s� verilebilir. S�m�rge alan� hep dalgal�, yani artmal� ve azalmal� bir yol izlerken ve 1947-1954 y�llar� aras�nda s�rekli azal�rken memur say�s� bu de�i�meden ba��ms�z olarak 1935'te 372 ki�iden 1939'da 450 ki�iye, 1943'te 817, 1947'de 1139'a ve 1954 y�l�nda 1661'e ��km��t�r. Dolay�s�yla kesintisiz bir art��tan s�z etmek m�mk�nd�r.

Yine Parkinson'un kayda de�er tesbitlerinden biri komisyonlar�n tabiat� itibariyle esas�nda cans�z ve mekanik de�il organik varl�klar oldu�unu ortaya koymas�d�r. Komisyon k�k salmakta ve b�y�mekte, �i�ek a�makta, solmakta ve ba�ka komisyonlar�n da kendisinden ne�et edece�i tohumunu etrafa salarak �lmektedir. Komisyonlar�n �ye say�lar� ile komisyonlar�n aras�nda ters y�nde bir ili�ki mevcuttur. Bununla beraber komisyonlarla ilgili iki �nemli kural da komisyonlarda karar�n ilgisizlerin oylar�yla al�nmas� ve konunun �nemiyle tart��ma s�resinin ters orant�l� olmas�d�r. Bu son c�mle �u �ekilde de ifade edilebilir: Belirli bir i� i�in ayr�lacak �dene�in tutar� ile o konuda yap�lacak tart��malar�n s�resi ters orant�l�d�r.

Parkinson kitab�nda �rg�tlerdeki kat� b�rokrasi ve kuralc�l�kla ilgili daha bir �ok konuyu ele almaktad�r. Bunlar�n aras�nda en �nemlileri personel se�imi, y�ll�k ola�an toplant�lar, planlar, yap�lar ve idari binalar olarak s�ralanabilir. Nihayet Parkinson �rg�tlerde mevcut olan bir hastal��a de�inerek �al��mas�n� sonland�r�r. Buna g�re �rg�tlerde de�i�ik oranlarda ve y�neticilerin yeteneksizli�inden kaynaklanan sorunlar neticesinde �rg�t� bir fel� durumuna getirecek ve hastal���n durumuna g�re tedavi gerekecektir.

�rg�tsel rahats�zl���n ilk i�areti kendisinde y�ksek derecede ehliyetsizlik ve k�skan�l��� birle�tiren bireylerin kurulu� hiyerar�isinde g�r�lmesiyle ortaya ��kar. Bu niteliklerin hi� biri kendi ba��na �nemli de�ildir, ancak belli bir yo�unlukta biraraya geldiklerinde reaksiyona girerek "injelitance" olarak isimlendirilen yeni bir �z meydana getirirler. Bu �z�n varl��� kendi b�l�m�nde herhangi bir ba�ar� elde edemeyen, s�rekli olarak ba�ka b�l�mlere de egemen olmaya ve merkezi y�netimin kontrol�n� ele ge�irmeye �al��an herhangi bir bireyin hareketlerinden rahat�a ortaya ��kar�labilir. �njelititis, kendi kendine olu�an a�a��l�k duygusu hastal��� olarak olduk�a yayg�n bir bi�imde g�r�len te�hisi tedavisinden �ok daha kolay bir hastal�kt�r. �njelititis hastal���na yakalanm�� bir ki�i kendisinden daha yetenekli olanlar� �evresinden uzakla�t�rmak i�in yapt��� �srarl� m�cadelesi ve keza zaman i�inde kendisinden daha g��l� duruma gelebilecek kimselerin bulundu�u yere tayin ve terfisine kar�� ��kmas�yla kolayca tan�mlanabilir.

Bu ki�ilerin yetkileri ele ge�irmeye ba�lamas�yla merkezi idare yava� yava� ba�kan, m�d�r veya y�neticiden daha aptal kimselerle dolar. E�er kurulu�un ba�kan� ikinci s�n�f bir insansa, en yak�n personelin ���nc� s�n�f oldu�unu d���necektir. Buna kar��l�k personel de kendilerine ba�l� g�revlilerin d�rd�nc� s�n�f oldu�una inanacakt�r. K�sa s�re sonra aptall�k konusunda ger�ek bir yar��ma ba�layacak, insanlar olduklar�ndan daha beyinsiz gibi davranacaklard�r.

Hastal���n son evresinde kurulu�un b�t�n�nde zekadan hi�bir k�v�lc�m dahi kalmad��� zamana ula��l�r. Kurulu� bu koma a�amas�nda pratik ama�lar� a��s�ndan �l� say�l�r. �lan panosunda d�rt y�l �ncesine ait bir konser afi�i g�ze �arparken, Bay Brown'un odas�ndaki isim tabelas�nda Bay Smith'in ismi as�l�d�r. K�r�k pencereler derme �atma mukavva par�alar�yla tamir edilmi�tir. Elektrik d��meleri dokunuldu�unda hafif fakat ac� bir �ok vermektedir. Tavandaki badana kal�p kal�p d�k�l�rken duvardaki badana lekelerle doludur. Elektrik d��meleri dokunuldu�unda hafif fakat ac� bir �ok vermektedir. Dam�n k�r�k penceresinden damlayan sular alt�na konan kovan�n d���na ta�makta, bodrum kat�n�n bir yerlerinden a� bir kedinin ba��rt�lar� duyulmaktad�r. Hastal���n son a�amas�nda b�t�n kurulu� ��kme noktas�na gelmi�tir. Bu noktada herhangi bir tedaviye kalk��mak i�in art�k �ok ge�tir, i�lev a��s�ndan kurulu� art�k �lm��t�r.

Parkinson kanununu dikkate almakla beraber onu a�ma iddias�nda olan bir di�er yakla��m Peter �lkesidir. Laurence Peter, ki�isel yetmezlik d�zeyi kavram�n� ortaya atarak hiyerar�ideki her memurun ki�isel yetmezlik (memurun ki�isel olarak kendinden bekleneni verememesi durumu) d�zeyine ula�ma e�iliminde oldu�unu ileri s�rm��t�r. Asl�nda Peter �lkesi basit bir tespite dayanmaktad�r: Bir i�i iyi yapan insan�n ille de her i�i yapmas� gerekmez. �yi bir komutan olan Macbeth krall�kta, iyi bir ��retici olan Socrates de savunma avukatl���nda yetmezlik d�zeyine ula�m��lard�r.

Hiyerar�i i�inde y�r�t�len ve sonuca g�t�r�len t�m �al��malar hen�z yetmezlik d�zeyine ula�mam�� birka� memurun eseridir. Peter ilkesi yetmezlik d�zeyini niteleyen belirtileri �u �eklide sayar:

• Tikler ve garip al��kanl�klar
• Kal�pla�m�� konu�ma teknikleri
• Ka��t d��manl���
• Ka��t tutkusu
• Resmi konu�malar aras�nda f�kra anlatma ve nutuk atma

Bu evrede ba�ar�l� olmak isteyenlere Peter'in sundu�u re�ete de �udur:

• Somut i� yerine g�r�nt� �retiniz
• En ilgisiz i�lerle u�ra�maya bak�n�z